Eind oktober 10 dagen reisden hardlooptrainer Elma Sandee en Ronald Valkenburg (REactive hardloopcentrum) naar Kenia. Doel van de oriëntatiereis: "Kijken of we kennis kunnen uitwisselen met de verschillende hardlooptrainers. En daarmee meer hardlopers en trainers uit de armoede kunnen houden."
Het doel daarbij is om meer hardlopers zover te helpen dat ze een goed bestaan kunnen opbouwen. Nu is het alleen voor de allerbesten die in de harde wereld boven komen drijven. Degenen die de top niet halen leven veelal in armoede. Via onze stichting Running Aid (runningaid.nl) hebben we hetzelfde gedaan in Ethiopië. Dit was een succesvol traject van 4 jaar waarin we 2 x per jaar clinics gaven. In dit door Elma geschreven reisverslag lees je hoe zij het ervaren hebben. Nu is het zaak om nieuwe sponsoring te vinden zodat we weer goed werk kunnen verrichten in Kenia.
Dag 1 ontmoeting Elias Makori
Vol goede moed stappen we het vliegtuig in voor onze reis naar Nairobi. We gaan onderzoeken of we in Kenia hetzelfde kunnen doen als wat we voor de coronatijd jarenlang in Ethiopië hebben gedaan: hardlooptrainers voorzien van kennis, zodat meer hardlopers de kans krijgen om met hun talent aan de armoede te ontsnappen.Na 3,5 uur aan de grond te hebben gewacht, stegen we pas op met vernieuwde banden en remmen… Ondanks de 30 kinderen in het vliegtuig verliep de vlucht verder rustig en voorspoedig. Het is echter wel wat anders om midden in de nacht aan te komen dan 22.00 uur ’s avonds. Dankzij de wifi in het vliegtuig konden we de transfer en het hotel gelukkig op de hoogte brengen.
Na een korte nacht met een ontbijt met onder meer het heerlijkste fruit, gaan we op weg naar Elias Makori, een van de bekendste sportjournalisten van het land. Hij reageerde via onze app uit Nederland al heel enthousiast op onze komst. Aangezien hij maar twee kilometer van ons hotel woont, lopen we erheen. We voelden ons wel erg wit en bekeken. Er is verder geen blanke te bekennen. Achteraf horen we dat de blanken die er wonen nooit op straat te zien zijn.
We worden geweldig ontvangen door Elias en zijn familie. Heerlijk uitgebreid gegeten en het doel van onze komst uitgelegd. Zoon Henry krijgt het journalisten vak met de paplepel ingegoten en dient ons te bedanken met een speech wat hij met plezier en uitgebreid doet.
Elias regelt een collega om ons rond te leiden langs trainingskampen in en rond Iten en Eldoret wat zo’n 6 uur rijden ten noorden van Nairobi ligt en op een hoogte van 2000-2500 meter. Onze chauffeur haalt ons op en we gaan onderweg. We passeren op weg Nairobi uit veel sloppenwijken en langs de hele weg staan kraampjes met landbouwproducten.
Dag 2 Ugali
Onderweg worden we door de politie aangehouden voor controle. Blijkt dat de weglicentie 1 dag is verlopen. Je hebt daar een hoop licenties nodig om te mogen rijden. Hij probeert ‘m ter plekke online te verlengen. Dat duurt nogal lang. Er staat een gezin in de buurt dat net mais geleverd heeft gekregen met allerschattigste kindjes. De mais is voor de ugali wat er heel veel wordt gegeten. Het is een soort polenta. Fijn dat de meeste mensen naast Swahili ook Engels spreken. Hij vertelt dat hij onder meer priester is, maar dat hij 't jammer vindt dat hij de middelen niet heeft om mensen te kunnen helpen. Welkome hulp voor ons was het gebruik mogen maken van de latrine. Als vrouw vind ik ’t toch altijd wat lastig mikken…
Aangezien we dicht langs natuurpark Nakuru komen, rijden we daar ook een rondje doorheen. Het is er heel groen omdat het veel geregend heeft. Onze chauffeur blijkt veel van de natuur in de parken af te weten en wijst ons waar te kijken. Waar wij alleen buffels zien, ziet hij er een neushoorn tussen, waar wij een verrekijker voor nodig hebben. Bij de lunch in het park Keniaanse tea oftewel mixed tea genomen. Dat is thee met melk. Na de enorm sterke thee van gisteren leek me dit een betere optie. Het bleek echter warme melk waar een theezakje in gehangen had, jig…. ’s Avonds gaan we verder met het verkennen van de Keniaanse keuken en eten we geitenvlees. Met de kruiding heel smakelijk. Wel oppassen dat je geen botsplinter doorslikt, want zowel het schapenvlees als geitenvlees zit vol stukjes bot.
Dag 3 Voeding ondergeschoven kind
Het ontbijt in de hotels is uitgebreid maar altijd een beetje puzzelen wat ons past. Het fruit is een zalig begin maar dan. De keus is verschillende warme gerechten met gelukkig ook ei. Het alternatief is weetabix of toast met boter en soms jam.
Verder op weg naar naar Eldoret. Het is een prachtige groene route. Het begrip snelweg is in Kenia overigens vrij betrekkelijk. Het is maar een tweebaansweg en de vrachtwagens bepalen het tempo. Maar er links of rechts langs met of zonder tegenliggers kan meestal wel... Gelukkig hebben we een chauffeur die geen onnodige risico’s neemt. Zelf zouden we hier nooit achter het stuur kruipen.
In Eldoret aangekomen blijken we een hotel in het midden van het drukke centrum te hebben. Naast de vele auto’s zijn er ook veel brommers die ook als taxi’s worden ingezet. De meeste worden ‘gepersonificeerd’ met kleuren, teksten en afbeeldingen.
Een rondje hardlopen is hier niet zo handig met het chaotische verkeer en z’n uitlaatgassen. We krijgen het advies om in het Kipchoge stadion te gaan lopen. Dat ligt vrij dichtbij dus we gaan er te voet heen. We trekken veel aandacht als enige blanken en dan ook nog in hardloopoutfit, wat gepaard gaat met gestaar, geroep en gelach. Hoe ongemakkelijk… Bij het stadium aangekomen blijk je er alleen ‘s morgens en ‘s avonds vrij op de baan te mogen. Dan maar een rondje rond het stadium tussen de mais door wat op grote zeilen ligt te drogen.
Eind van de middag hebben we een afspraak met Elias collega Berhard Rotich. Atletiekjournalist bij een grote nationale krant. We spreken af op zijn kantoor waar ook een studio voor tv opnames is. Hij geeft aan dat de looptalenten vaak erg arm en vaak maar 1 maaltijd per dag kunnen betalen wanneer ze niet bij een management zitten. Ze eten wat ze aangeboden krijgen. Voeding blijkt voor de atleten verder ook vaak een ondergeschoven kind, ook bij de atletiekfederatie. Hij geeft aan dat hij ons de komende dagen gaat introduceren bij de bekende coaches in de regio en wat trainingskampen.
‘s Avonds begeleidt hij ons naar een leuk Afrikaans restaurant. Ze zeiden dat t glas water veilig was, maar de volgende ochtend betwijfelde ik dat ten zeerste… Bernhard is met ons meegelopen naar t hotel. We vallen ondanks dat het donker is en de enorme drukte op straat met kraampjes tweedehands kleding nog steeds enorm op. En met hem erbij worden we met rust gelaten.
Dag 4 Opname blessurepreventie
Gisteravond was het tot laat lawaaierig in het hotel en vanmorgen werden we 6:00 uur wakker door een autoalarm wat buiten zeker een kwartier afging…. Volgende nacht maar naar een andere hotel op een rustiger plek.
Op weg naar Kapsabet hebben we Bernhard in de buurt van zijn huis opgepikt. In Kapsabet zitten veel lopers. Omdat het zondag is, zijn ze bij hun familie, maar we bezoeken de theeplantage waar ze op de gravelpaden vaak in de heuvels trainen.
We lunchen in het kindertehuis van de vrouw van Bernhard. Er zitten meer dan 100 kinderen, vooral veel wezen. Zo indrukwekkend wat ze daar voor de kids doen. Het was erg goed georganiseerd, zag er netjes uit. Dit wordt door Amerikanen en Engelsen gesponsord. Er komen veel groepen vrijwilligers uit die landen helpen met het onderwijs en om faciliteiten te bouwen. Plus het geloof verkondigen. De wezen hebben hun moeder meestal verloren door ziekte of ongeluk en komen via de ziekenhuizen bij hen. Ook komen de kinderen wel van de straat.
Erna hebben we een item in de (tv)studio opgenomen over blessurepreventie voor de volgende bijeenkomst die journalist Elias organiseert voor zo’n 200 lopers en coaches in Eldoret. Omdat we er niet fysiek bij kunnen zijn. Deze sessies organiseert hij altijd rond marathons. Ze kijken gezamenlijk naar de wedstrijd en vooraf worden onderwerpen besproken als het tekenen van contracten, het investeren van prijzengeld en blessures. We gaan hier wat onderwerpen aan toevoegen zoals voeding en het voorkomen van blessures.
Dag 5 42House Kiprun kamp pakt het anders aan
Rondje hardgelopen voor het ontbijt vanuit ons nieuwe hotel. In deze omgeving zijn minder auto’s en derhalve minder uitlaatgassen. Omdat de wegen nogal op elkaar lijken pakt een andere terugweg niet goed uit. Verdwaald... Gelukkig zijn er genoeg behulpzame mensen die ons de weg wijzen en komen we na wat extra kilometers weer bij ons hotel.
11.00 u staat onze chauffeur weer voor ons klaar. Hier kan ik wel aan wennen. Bernhard is er ook, op naar Kaptagat en Iten, het hardloopeldorado van Kenia! We gaan langs kamp Rosa. Daar wonen 20 marathonlopers. We bekijken de woonruimte, fysioruimte, fitnessruimte en nemen een kijkje in de keuken. De kok vertelt over hun voeding. Hun eerste training is op een nuchtere maag. En dat kan zomaar een duurloop van 40 km zijn of zware intervaltraining... Erna ontbijten ze pas. Ze hebben het liefst wit brood, dat is gezoet en ze houden van zoet. Vaak doen ze er ook nog honing op.
We spreken Timothy Kiplagat. Op de vraag wat zijn beste marathontijd is geeft hij aan 2:02. Ze zijn echt rap hier! Zijn doel is om Kipchoge te verslaan bij een marathon. Hij komt al in de buurt. Voor de foto trekt hij alles van sponsor Nike aan tot aan z’n slippers en telefoonhoesje…
We rijden langs het huis waar Kiptum woonde en langs de plek waar hij door een auto-ongeluk om het leven kwam. Het is daar nog heuveliger, het verhaal gaat dat dat zijn geweldige prestaties gaf. Hij liep naar de training zo’n 15 km verderop en dan weer terug naar huis.
Onderweg zien we regelmatig vrouwen de was doen. Op de vraag aan Bernhard of zijn vrouw de was ook met de hand doet antwoord hij bevestigend. Wasmachines worden daar nog heel weinig gebruikt. We bezoeken vervolgens het 42House Kiprun kamp en zijn uitgenodigd om mee te lunchen. We kwamen gelijk met de melk aan. Het kamp staat er nog maar 1 jaar en er wonen 35 atleten.
Kiprun is het merk van Decathlon. Die sponsort het kamp zodat de atleten er kosteloos kunnen verblijven. Ze werken met een nieuwe aanpak. Ook krijgen ze 140,- per maand om naar huis te sturen naar hun familie om daarmee geldstress te voorkomen. Atleten geven feedback over de schoenen. Prijzengeld mogen ze houden, waar ze in andere kampen de helft aan hun manager af moeten staan. Ook een kijkje in de keuken en op de voedingslijst leert dat ze het met hun voeding ook beter voor elkaar hebben. Veel completer, wat het herstel van de atleten ten goede komt.
Dag 6 Beschikbare baan
Om 7:00 uur zijn we bij de trainingen in het Kipchoge stadion van Eldoret gaan kijken van onder meer Camp Rosa en Kiprun. Vanuit Iten en de plaatsten eromheen komen ze ook naar Eldoret, omdat dit de enige beschikbare baan is en deze ook wat lager ligt dan Iten. Dat maakt snelheidstrainingen wat gemakkelijker. Lorna Kiplagat heeft een eigen baan in Iten maar daar mogen buitenstaanders niet op tenzij ze flink betalen. Verder ligt er nog een half afgemaakte baan in Iten die nog minder optimaal is dan de half afgemaakte baan in Eldoret met zijn versleten tartan. In Kenia worden bouwwerken vaak niet afgemaakt en niet onderhouden.
Het was leuk om de coaches en wat van de atleten te herkennen. Ze begroeten ons hartelijk. Het valt me op hoe beleefd Kenianen zijn, je geeft elkaar altijd een hand, ook als je met iemand meekomt. Ze zijn vrolijk en hebben veel humor. Uiteraard is onze grote vriend Bernhard er ook bij. We nemen afscheid van hem en geven ons boek Bewust Hardlopen en een pakje stroopwafels. Iets kleins voor iets groots… Na ons ontbijt staat hij plots weer bij het hotel. Met prachtige omslagdoeken als souvenir zodat we hem niet vergeten. Dat gaan we sowieso niet doen en zeer waarschijnlijk zijn we komend voorjaar weer terug. Dan gaan we ook een aantal dagen meedraaien in het weeshuis.
Erna zijn we naar Mombasa gevlogen naar het dovencentrum van Jos Weseman. Jos kennen we van onze Ethiopië-avonturen. Hij heeft onze reis geregeld wat superfijn is.
Dag 7 30 jonge doven
In het dovencentrum wonen zo’n 30 jonge doven. Twee jaar wonen ze samen en leren ze allerlei skills. Ze krijgen het zelfvertrouwen dat ze ook een plek in de maatschappij verdienen. We krijgen een rondleiding door het centrum en de tuin. En Kenia verbouwt vrijwel iedereen die wat grond heeft wel wat mais, groente en/of fruit. Met de workshop gebarentaal die we krijgen wordt het wat gemakkelijker communiceren.
Dag 8 Training geven in gebarentaal
We starten de dag met een rondje hardlopen met een paar dove vrouwelijke centrumgenoten. Zo grappig om alles met de handen uit te leggen. Je wordt er al snel bedreven in. Het valt me op dat ze goed geïntegreerd met de omgeving zijn, er wordt veel gegroet, wat geteased met sprekende mannelijke leeftijdsgenoten die ook wat gebarentaal kennen.
Verder verkennen we de omgeving met een lilliputter als gids. Zo bijzonder om te worden geïntroduceerd aan een spiritueel leider. Deze zoekt contact met de geesten in het bos voor het tegengaan van extreme weersomstandigheden, oorlog en ziektes. We vinden hier natuurlijk wat van, maar toen op t dovencentrum bij het boren van een waterput er maar geen water kwam en ze wilden stoppen, hebben ze op aanraden van een dorpeling deze man erbij geroepen en de volgende dag gaf de put water…
Eind van de middag krijgen we een toertje achterop de brommer. We gaan over gravelpaden langs kleine dorpjes. De (arme) kindjes die er wonen begroeten ons allemaal hartelijk met ‘How are you’. Schattig al die roepende kinderstemmetjes de hele weg. We eindigen bij een restaurant voor een diner met een van de prachtigste vergezichten ooit…
Dag 9 Heet
Op naar de kust om de laatste twee dagen wat te chillen. Omdat Diani een stuk lager ligt, is het er bloody hot. We mogen gebruik maken van het appartement van Jos wat heerlijk ruim is en ook een zwembad heeft. Met tuktuks kunnen we overal gemakkelijk komen. Door een resort heen lopen we van de weg naar t strand. Wat een hoop luxe resorts zitten er. En er zitten zoveel apen dat je je soms bijna in de Apenheul waant…
Dag 10 Veel vragen blessurepreventie
‘s Middags vliegen we van Mombasa naar Nairobi. Zelfs slippers moesten uit bij de bagagecontrole. Maar toen we van t vliegtuig naar binnen moesten, liepen we wel gewoon tussen de vliegtuigen door. Grappig die contrasten hier. De vlucht naar Mombasa was gecanceld maar we moesten maar gewoon naar t vliegveld gaan en aangeven dat we een vlucht in Nairobi te halen hadden. Toen bleek het vliegtuig toch dezelfde tijd te gaan, althans dat zeiden ze… Toen we om de tijd te verdrijven wat gingen drinken viel de stroom uit. Dat zal hier ook vast regelmatig gebeuren, gezien de gelaten houding van het personeel wat wachtte tot de koffieautomaat het weer deed. Met uiteindelijk toch nog een uur vertraging waren we nog ruim op tijd in Nairobi voor onze vlucht naar huis.
We houden nauw contact met Elias en Bernhard en zijn met hun al plannen aan het maken om live bij de volgende kennissessie te zijn komend voorjaar, zodat we het interactief kunnen maken. Onze video-opname over blessurepreventie blijkt goed ontvangen en er kwamen veel vragen die we graag volgende keer beantwoorden.
Auteur: Elma Sandee / REactive